Theo thống kê, hiện cả nước có 81.394 tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên đã được đăng ký và cập nhật lên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase), trong đó có 28.354 tàu có chiều dài từ 15m trở lên; 2.445 tàu có chiều dài từ 24m trở lên. Tổng số tàu cá có giấy phép khai thác hợp lệ là 72.327 chiếc (chiếm 88,9%), số tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên có giấy phép khai thác hợp lệ là 26.682 chiếc (chiếm 94,1%).

Theo Ban Chỉ đạo, sau khi Ủy ban châu Âu (EC) có cảnh báo "Thẻ vàng" IUU đối với thủy sản, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực để chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định nhằm gỡ "Thẻ vàng" IUU. Trong đó, Ban Bí thư đã có Chỉ thị; Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định đã tổ chức 13 phiên họp, 4 đoàn kiểm tra tại các địa phương, tham mưu ban hành 01 Chỉ thị của Ban Bí thư, 2 Chỉ thị và 8 Công điện của Thủ tướng Chính phủ để chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương ven biển thực hiện công tác chống khai thác IUU và khuyến nghị cảnh báo “Thẻ vàng” của EC.

Đến nay, công tác hoàn thiện quy định pháp luật chống khai thác IUU, quản lý đội tàu, truy xuất nguồn gốc cơ bản đáp ứng yêu cầu của EC; công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định đã có kết quả chuyển biến theo hướng tích cực; số lượng tàu cá, ngư dân Việt Nam vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài đã giảm so với năm 2024.

Quang cảnh phiên họp tại điểm cầu UBND tỉnh Gia Lai

Tại Gia Lai, toàn tỉnh hiện có 5.805 tàu cá có chiều dài từ 6 mét trở lên được đăng ký, trong đó có 3.180 chiếc có chiều dài lớn nhất từ 15m trở lên đăng ký hoạt động khai thác ở vùng khơi được cập nhật đầy đủ lên hệ thống Vnfishbase. 100% tàu cá có chiều dài từ 15 mét trở lên tham gia hoạt động khai thác đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình theo quy định.

Triển khai các giải pháp chống khai thác IUU, tỉnh đã đẩy mạnh thực hiện việc cấp đăng ký cho các tàu cá, thực hiện định danh tàu cá; rà soát, phân loại trường hợp không đủ điều kiện tham gia hoạt động để hướng dẫn ngư dân thực hiện các thủ tục theo quy định, trường hợp tàu cá không đủ điều kiện làm thủ tục thì phân công lực lượng chức năng quản lý, giám sát chặt và không cho các tàu cá này tham gia hoạt động. Đối với tàu cá neo đậu ngoài tỉnh đã tổng hợp danh sách tàu cá không đủ điều kiện gửi ngành chức năng liên quan của các tỉnh phối hợp quản lý. Ngoài ra, xây dựng chính sách giải bản (xả bản) tàu cá không đủ điều kiện.

Bên cạnh đó, các lực lượng chức năng trong tỉnh cũng kiểm tra, phát hiện và phối hợp xử lý đối với 234 trường hợp có hành vi khai thác IUU với số tiền gần 7,653 tỷ đồng. Đồng thời, phát hiện, thông báo và phối hợp xử lý đối với 42 lượt tàu bị cảnh báo vượt ranh giới cho phép trên biển, 25 lượt tàu mất kết nối trên 10 ngày và 1.224 tàu mất kết nối trên 6 giờ trong quá trình hoạt động trên biển.

Tại Hội nghị, đại diện các bộ, ngành ở Trung ương và các địa phương đã làm rõ thực trạng, hạn chế, vướng mắc trong quá trình triển khai chống khai thác IUU, đề xuất các giải pháp chống khai thác IUU và giúp gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” trong thời gian sớm nhất.

Kết luận phiên họp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh việc chống khai thác IUU không phải chỉ để gỡ "Thẻ vàng" IUU của EC mà phải thiết lập trật tự, quản lý đội tàu khai thác hải sản chặt chẽ và kiến tạo cho sự phát triển; phát triển nghề cá bền vững, an toàn, lâu dài, đúng pháp luật, gắn với sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, sinh kế của người dân; chuyển đổi trạng thái từ đánh bắt xa bờ là chủ yếu sang nuôi trồng và chế biến thủy sản dựa vào tiềm năng, thế mạnh của Việt Nam để nâng cao an toàn sản xuất, góp phần bảo vệ môi trường, nguồn lợi thủy sản; đồng thời bảo vệ uy tín, danh dự của đất nước, con người Việt Nam; góp phần bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia trên biển.

Đặt mục tiêu quyết tâm gỡ "Thẻ vàng" IUU trong năm 2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, ngành liên quan, nhất là Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các địa phương rà soát thể chế, đề xuất ban hành văn bản pháp lý phù hợp tháo gỡ mọi vướng mắc về pháp luật liên quan; khẩn trương kiện toàn Ban Chỉ đạo về chống khai thác IUU các cấp; thành lập Tổ công tác do một Thứ trưởng Bộ Công an làm Tổ trưởng phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, Tòa án nhân dân Tối cao và các địa phương xử lý dứt điểm các vụ việc liên quan.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính kết luận phiên họp. Ảnh: nhandan.vn

Ban Chỉ đạo phải theo dõi sát sao, đôn đốc và tổ chức kiểm điểm hằng tuần về tình hình chống khai thác IUU; số hóa quản lý toàn bộ tàu cá và hoạt động khai thác hải sản của tàu cá, kết nối cơ sở dữ liệu với cơ sở dữ liệu về dân cư của Bộ Công an, chậm nhất tới 15/10 phải hoàn thành.

Thủ tướng Chính phủ giao Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố rà soát, khẩn trương cấp phép quản lý, hoạt động cho hơn 9.000 tàu cá chưa được phép hoạt động, hoàn thành trước ngày 15/10; Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng kiểm soát tàu cá ra vào cảng, kiểm soát việc các tàu tự ý ngắt kết nối VMS; Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các địa phương truy xuất nguồn gốc thủy sản; Bộ Quốc phòng, Bộ Công an xử lý triệt để các vi phạm liên quan khai thác IUU.

Tăng cường nguồn lực thực hiện kiểm soát tàu cá xuất, nhập bến, tuần tra, kiểm tra, xử lý dứt điểm tàu cá không đủ điều kiện tham gia hoạt động khai thác trên các bãi ngang, cửa sông, cửa biển, các đảo...; thực hiện các đợt cao điểm tuần tra, kiểm soát tại các vùng biển giáp ranh giới với các nước đảm bảo không để phát sinh tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài; chỉ đạo lực lượng chức năng khẩn trương hoàn thành việc xử lý các tàu cá vi phạm hành vi khai thác IUU nghiêm trọng: mất kết nối hệ thống giám sát tàu cá (VMS), vượt ranh giới, khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố ven biển chịu trách nhiệm trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nếu không hoàn thành các nhiệm vụ chống khai thác IUU tại địa phương, làm ảnh hưởng tiêu cực đến nỗ lực chung gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” IUU của EC đối với nghề cá Việt Nam.

Các địa phương phải khẩn trương tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và bố trí nguồn lực triển khai đồng bộ các biện pháp chống khai thác IUU để ngăn chặn, không để phát sinh tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; xử phạt triệt để các tàu cá vi phạm các hành vi khai thác IUU nghiêm trọng: mất kết nối VMS, vượt ranh giới và vi phạm vùng biển nước ngoài từ năm 2024 đến nay.

Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố thực hiện nghiêm quy định kiểm tra, kiểm soát tàu cá ra vào cảng, xuất, nhập bến qua trạm biên phòng, thu nộp nhật ký khai thác, giám sát sản lượng bốc dỡ qua cảng, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác tại các cảng cá; lập danh sách các tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, giao cụ thể trách nhiệm cho chính quyền cơ sở, lực lượng chức năng thực hiện các biện pháp kiểm soát, đảm bảo tàu cá không đủ điều kiện không được tham gia hoạt động.

Thủ tướng Chính phủ đề nghị các hiệp hội, doanh nghiệp tiếp tục nghiêm túc thực hiện quy định về chống khai thác IUU; nghiêm cấm hành vi thu mua, chế biến, xuất khẩu các sản phẩm thủy sản có nguồn gốc từ khai thác IUU; chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong điều tra, xác minh, xử lý nghiêm, triệt để các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thủy sản làm ăn phi pháp, hợp thức hóa hồ sơ, tiếp tay, dung túng cho hành vi IUU; tiếp tục vận động, biểu dương hội viên, ngư dân gương mẫu, thực hiện tốt các quy định về phòng, chống khai thác IUU./.