Quang cảnh hội nghị tại điểm cầu chính (Ảnh: baochinhphu.vn)

Hội nghị đã quán triệt 2 Nghị quyết rất quan trọng tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vừa qua, gồm: Nghị quyết số 265/2025/QH15 về mở rộng việc áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù của Nghị quyết 170/2024/QH15 để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án; Nghị quyết 257/2025/QH15 phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình MTQG xây dựng NTM, giảm nghèo bền vững và phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi (trên cơ sở hợp nhất 03 Chương trình MTQG trước đây).

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo tại hội nghị (Ảnh: baochinhphu.vn)

Theo báo cáo tại hội nghị, qua rà soát, nhiều dự án, đất đai gặp khó khăn, vướng mắc trong quá trình đầu tư đã gây lãng phí rất lớn, ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, gây bức xúc trong dư luận (gần 3.000 dự án tồn đọng với 153 nghìn ha đất, tổng mức đầu tư là 2,46 triệu tỷ đồng).

Trước tình hình đó, Chính phủ đã kịp thời rà soát, báo cáo xin ý kiến của Bộ Chính trị cho chủ trương tại Kết luận số 77-KL/TW nhằm tháo gỡ khó khăn vướng mắc đối với các dự án tồn đọng kéo dài. Sau đó, Chính phủ đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Kết luận số 77 (Kế hoạch số 93) bảo đảm rõ về thẩm quyền, rõ cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp; rõ thời gian thực hiện với từng công việc cụ thể; đồng thời trình Quốc hội ban hành Nghị quyết số 170/2024/QH15 về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Hà Nội, Long An (Tây Ninh hiện nay).

Cùng với đó, Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo về giải quyết các vấn đề khó khăn, vướng mắc các dự án tồn đọng (Ban Chỉ đạo 751) do đồng chí Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình làm Trưởng Ban; hình thành cơ sở dữ liệu về các dự án tồn đọng khó khăn, vướng mắc trên toàn quốc.

Trên cơ sở kết quả của Nghị quyết số 170/2024/QH15 của Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương rà soát, báo cáo Bộ Chính trị và trình Quốc hội ban hành Nghị quyết cho phép mở rộng áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù tại Nghị quyết số 170 trong phạm vi cả nước.       

Hội nghị đánh giá, việc mở rộng triển khai thực hiện tinh thần Nghị quyết số 170/2024/QH15 ngày 01/4/2025 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa để các địa phương trên cả nước triển khai thực hiện là nhằm tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý kéo dài giải quyết dứt điểm các tồn tại, vướng mắc trong quản lý đất đai, đầu tư, xây dựng đã được thanh tra, kiểm tra, xét xử nhưng chưa thể thực hiện do thiếu cơ sở pháp lý hoặc chồng chéo quy định.

Qua đó, phát huy hiệu quả sử dụng đất, tài sản công, tạo thêm nguồn lực cho phát triển KT-XH; bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nước - doanh nghiệp - người dân; tăng cường tính thống nhất, đồng bộ trong áp dụng pháp luật tạo khuôn khổ pháp lý thống nhất để các địa phương áp dụng; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước góp phần hoàn thiện thể chế về đất đai, đầu tư, xây dựng; củng cố niềm tin xã hội thể hiện tinh thần “dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung”, tạo niềm tin cho nhà đầu tư, doanh nghiệp và người dân vào sự minh bạch, nhân văn nhưng nghiêm minh của pháp luật.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng báo cáo tại hội nghị. (Ảnh: baochinhphu.vn)

Ngày 11/12/2025 Quốc hội ban hành Nghị quyết số 257/2025/QH15 phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, giảm nghèo bền vững và phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2026-2035. Đây là chủ trương lớn, phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; Chiến lược phát triển KT-XH 10 năm 2026-2035; mục tiêu phát triển bền vững của đất nước, đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn mới nhằm xây dựng NTM hiện đại, giàu đẹp, bản sắc, bền vững, gắn với đô thị hoá và thích ứng biến đổi khí hậu. Phát triển toàn diện vùng đồng bào DTTS và miền núi. Thực hiện giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững. Phát triển kinh tế nông thôn theo hướng xanh, tuần hoàn gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp để nâng cao thu nhập, chất lượng cuộc sống và thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng, miền, nhất là vùng đồng bào DTTS và miền núi, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị và phát triển bền vững đất nước.

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong giai đoạn 2021 - 2025 công tác chỉ đạo, điều hành thực hiện 03 Chương trình MTQG được triển khai bài bản, đồng bộ từ trung ương đến địa phương, bảo đảm báo sát chủ trương của Đảng, chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.

Tính đến hết ngày 30/6/2025, Chương trình MTQG xây dựng nông NTM đã cơ bản hoàn thành toàn bộ các mục tiêu được Quốc hội và Chính phủ giao, trong đó, có 5/8 chỉ tiêu chủ yếu đã hoàn thành, vượt mức mục tiêu đề ra. Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững đạt và vượt các chỉ tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo hằng năm do Quốc hội và Chính phủ giao. Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030: giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025 (sau đây gọi tắt là Chương trình DTTS và MN) đã hoàn thành và vượt mức 06 nhóm mục tiêu đề ra, trong đó đáng chú ý là chỉ tiêu giảm nghèo vùng đồng bào DTTS, chỉ tiêu thu nhập bình quân đầu người đã tăng khá và vượt kế hoạch, chất lượng tiếp cận các dịch vụ chất lượng như giáo dục, y tế, các nguồn lực phát triển đã bảo đảm tốt hơn, bình đẳng hơn, đời sống vật chất và tinh thần của người dân vùng đồng bào DTTS và miền nùi được nâng lên đáng kể so với trước.

Kết quả của 3 chương trình MTQG đã đã góp phần xóa đói, giảm nghèo, cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng nhanh, bền vững; cơ sở hạ tầng, diện mạo nông thôn, đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi được nâng lên toàn diện; Việt Nam trở thành hình mẫu thế giới về thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ, trong đó có giảm nghèo, phát triển nông thôn.

Sau khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp (từ 01/7/2025), các địa phương tiếp tục thực hiện những việc, hạng mục cụ thể còn đang triển khai trong xây dựng NTM và rà soát theo quy mô xã mới để đề ra mục tiêu cho giai đoạn 2026 - 2030.

Điểm cầu tỉnh Gia Lai

Tại tỉnh Gia Lai, trong giai đoạn 2021-2025, công tác chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện 03 Chương trình MTQG được triển khai đồng bộ, chặt chẽ, bám sát chủ trương của Đảng, chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của các Bộ, ban, ngành Trung ương và đạt được một số kết quả nổi bật.

Toàn tỉnh có 110 xã thực hiện xây dựng nông thôn mới; trong đó có: 47/110 xã đáp ứng theo Bộ tiêu chí đạt chuẩn nông thôn mới, đạt tỷ lệ 42,7%; 03/47 xã đáp ứng theo Bộ tiêu chí đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, đạt tỷ lệ 6,4%. Toàn tỉnh có 981 sản phẩm đạt hạng OCOP còn hạn (trong đó 851 sản phẩm đạt hạng 3 sao, 123 sản phẩm đạt hạng 4 sao, 07 sản phẩm đạt hạng 5 sao), với tổng số 507 chủ thể OCOP. Hiện tỉnh đang tiếp tục hoàn thiện hồ sơ công nhận 54 sản phẩm 03 - 04 sao và 03 sản phẩm đủ điều kiện 5 sao.

Tỉnh đã cơ bản hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu giảm nghèo bền vững đề ra, như: Tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân hằng năm 1,54%, hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số 5,06% đạt và vượt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao (cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều tỉnh Gia Lai còn 2,18%); đã có 61.693 hộ nghèo vươn lên thoát nghèo; thu nhập của hộ nghèo, hộ cận nghèo đến cuối năm 2025 tăng gấp 2 lần so với đầu giai đoạn (năm 2021). Các chính sách, dự án giảm nghèo về tín dụng ưu đãi, y tế, giáo dục, nhà ở (10.069 hộ được hỗ trợ), nước sinh hoạt, thông tin, việc làm, xuất khẩu lao động, tiền điện... cơ sở hạ tầng tại xã nghèo, xã/thôn đặc biệt khó khăn vùng dân tộc thiểu số và miền núi tiếp tục được đầu tư. Mạng lưới đường giao thông được kết nối từ tỉnh đến các xã, giao thông nông thôn cũng được đầu tư, xây dựng và nâng cấp tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại, trao đổi nông sản, hàng hóa; nhận thức của Nhân dân, trong đó có hộ nghèo, hộ cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số đã có chuyển biến tích cực; các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước được phổ biến, tuyên truyền đầy đủ cho người dân, đặc biệt là tại các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tâm lý trông chờ ỷ lại và sự hỗ trợ của Nhà nước và cộng đồng của hộ nghèo đã có chuyển biết tích cực, rõ rệt.

Nhiều chỉ tiêu của Chương trình phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi đạt mục tiêu đề ra, góp phần hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu KT-XH của tỉnh, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo. (Ảnh: baochinhphu.vn)

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh: Hội nghị nhằm thống nhất nhận thức, cách thức triển khai, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho các dự án tồn đọng và việc thực hiện Chương trình MTQG trong thời gian tới. Việc quán triệt 02 Nghị quyết có tính cách mạng và đột phá tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vừa qua có ý nghĩa rất quan trọng.

Trên cơ sở Nghị quyết của Quốc hội cho phép áp dụng mở rộng Nghị quyết 170 trên phạm vi cả nước, Thủ tướng nêu rõ đây là công việc phải làm liên tục, thường xuyên, tổng thể trên tất cả các lĩnh vực; đề nghị các bộ ngành, địa phương tiếp tục rà soát các dự án, Bộ Tài chính tiếp tục cập nhật thông tin, dữ liệu; các cơ quan phát huy trách nhiệm cao nhất, giải quyết công việc theo thẩm quyền và báo cáo cấp có thẩm quyền nếu vượt thẩm quyền; trong đó khuyến khích việc khắc phục hậu quả theo quy định của Đảng và Nhà nước.

Thủ tướng chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì trình Chính phủ quy định hướng dẫn các địa phương thực hiện Nghị quyết 170; phối hợp với các Bộ Xây dựng, Tài chính, Tư pháp và các cơ quan có liên quan, khẩn trương rà soát, trình Chính phủ ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện những nội dung còn vướng mắc, chưa rõ, chưa cụ thể.

Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với Thanh tra Chính phủ rà soát, tổng hợp, trình Chính phủ ban hành danh mục dự án, đất đai đáp ứng đủ điều kiện áp dụng cơ chế, chính sách tại Nghị quyết 170, để các địa phương có cơ sở triển khai ngay.

Đối với những dự án cần thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, Thủ tướng yêu cầu tiếp tục khẩn trương thực hiện, không né tránh, tập trung đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, giải phóng nguồn lực, khắc phục khó khăn, vướng mắc và hậu quả để sớm đưa dự án vào khai thác, không để lãng phí, thất thoát.

Đối với việc triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương xây dựng báo cáo nghiên cứu khả thi, ban hành Quyết định đầu tư Chương trình. Bộ Tài chính chủ động, khẩn trương tham mưu, ban hành các văn bản hướng dẫn về quản lý Chương trình, quy định về quản lý vốn sự nghiệp; đẩy nhanh tiến độ giao kế hoạch vốn đầu tư.

Bộ Dân tộc và Tôn giáo chủ động phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các bộ, ngành liên quan hướng dẫn tổ chức thực hiện các nội dung liên quan đến vùng DTTS, miền núi. Trong đó, công bố danh sách thôn, xã vùng đồng bào DTTS, miền núi, thôn đặc biệt khó khăn và xã khu vực I, II, III vùng đồng bào DTTS, miền núi giai đoạn 2026-2030.

Các bộ, ngành liên quan khẩn trương ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết, định mức, tiêu chuẩn kỹ thuật thực hiện các nội dung của Chương trình được giao chủ trì theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

Thủ tướng đề nghị các đồng chí lãnh đạo các tỉnh, thành phố quan tâm, quyết liệt chỉ đạo làm ngay một số nội dung: Tuyên truyền, quán triệt nhận thức của cả hệ thống chính trị, người dân về chủ trương của Đảng, Nhà nước đối với Chương trình, phát huy tinh thần tự lực, tự chủ, tự cường của các chủ thể liên quan; tập trung xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với điều kiện thực tiễn của từng vùng, từng địa phương; tránh dàn trải, hình thức, ưu tiên địa bàn khó khăn, vùng lõi nghèo, xã đặc biệt khó khăn; quyết liệt chỉ đạo, thực hiện Chương trình theo tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; gắn với trách nhiệm người đứng đầu; khuyến khích huy động, kêu gọi các nguồn lực xã hội cùng làm với nhà nước; tập trung xây dựng các mô hình bền vững, tăng trưởng xanh và liên kết chuỗi giá trị; tập trung thay đổi tư duy, nâng cao nhận thức, động viên, khích lệ để người nông dân tự tin thoát nghèo, thi đua làm giàu, sản xuất xanh, bền vững, chuyển đổi số.

Thủ tướng đề nghị Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và tổ chức chính trị - xã hội phối hợp triển khai thực hiện có hiệu quả Chương trình gắn với Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng NTM, đô thị văn minh”; tổ chức tuyên truyền, vận động phát huy vai trò chủ thể của Nhân dân tham gia thực hiện Chương trình; thực hiện hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình./.