Điểm cầu Gia Lai

Việt Nam có 53 DTTS với dân số trên 14,4 triệu người, chiếm khoảng 14,6% dân số cả nước. Địa bàn cư trú của đồng bào các DTTS chiếm khoảng ¾ diện tích tự nhiên của cả nước, chủ yếu ở các khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ, Tây Duyên hải miền trung. Sau sắp xếp địa giới hành chính và tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 02 cấp, cả nước có khoảng 1.516 xã thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi trên địa bàn 32 tỉnh, thành phố.

Chương trình MTTQ phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 là Chương trình MTQG đầu tiên có quy mô rất lớn dành riêng cho vùng đồng bào DTTS và miền núi. Chương trình đã trở thành quyết sách quan trọng trong việc cụ thể hoá chủ trương, định hướng của Bộ Chính trị theo Kết luận số 65-KL/TW ngày 30/10/2019 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về công tác dân tộc trong tình hình mới, Nghị quyết số 88/2019/QH14 và Nghị quyết số 120/2020/QH14 của Quốc hội phê duyệt Đề án tổng thể và Chủ trương đầu tư Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030.

Chương trình gồm 10 dự án với tổng mức vốn thực hiện trong giai đoạn 2021-2025 là trên 137.000 tỷ đồng. Được chính thức triển khai từ cuối năm 2022, đến nay, Chương trình đã xóa 42.567 căn nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn; hỗ trợ đất ở cho 10.549 hộ; hỗ trợ trực tiếp đất sản xuất cho 13.387 hộ; hỗ trợ chuyển đổi nghề cho gần 54.900 hộ; hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho gần 479.360 hộ; đầu tư xây dựng 809 công trình nước sinh hoạt tập trung; hỗ trợ đào tạo nghề, tìm kiếm việc làm cho gần 115.580 người lao động… Tỷ lệ hộ nghèo bình quân mỗi năm giảm khoảng 3,4%.

Qua 3 năm thực hiện, đã có 6/9 nhóm mục tiêu đạt và vượt so với yêu cầu đề ra, gồm: Nhóm mục tiêu về tỷ lệ giảm nghèo vùng đồng bào DTTS; nhóm mục tiêu thu nhập bình quân của người DTTS; nhóm mục tiêu về công tác giáo dục; nhóm mục tiêu lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, điều kiện của người DTTS và đặc thù vùng đồng bào DTTS và miền núi; nhóm mục tiêu về Bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc; nhóm mục tiêu tăng cường công tác y tế để đồng bào DTTS được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe hiện đại, tiếp tục khống chế, tiến tới loại bỏ dịch bệnh ở vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Hội nghị đánh giá, bên cạnh những kết quả đạt được, tình hình triển khai thực hiện Chương trình vẫn còn những tồn tại, hạn chế như: Chương trình được phân chia thành nhiều dự án, tiểu dự án, các nội dung chính sách khác nhau, được quản lý bởi nhiều bộ, ngành dẫn đến khó khăn trong việc tổ chức thực hiện, nguồn lực bị phân tán. Công tác chuẩn bị đầu tư của một số bộ, ngành, địa phương chưa sát với thực tế, phải trình cấp có thẩm quyền nhiều lần điều chỉnh, sửa đổi, ảnh hưởng đến tiến độ, hiệu quả, nhất là việc giải ngân và triển khai các chương trình. Tổ chức bộ máy triển khai ở địa phương còn gặp nhiều khó khăn, lúng túng, nhất là trong công tác tham mưu, quản lý các dự án, tiểu dự án của chương trình. Công tác phân cấp, phân quyền chưa triệt để dẫn đến khó khăn trong tổ chức thực hiện. Còn 3/9 nhóm mục tiêu không đạt và khó hoàn thành, gồm: nhóm mục tiêu về cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội ở các xã đặc biệt khó khăn (khu vực III) và thôn đặc biệt khó khăn vùng đồng bào DTTS và miền núi; nhóm mục tiêu số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn; nhóm mục tiêu về công tác định canh, định cư, giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Mah Tiệp phát biểu tại hội nghị.

Tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Mah Tiệp chia sẻ kinh nghiệm trong phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp bền vững gắn với bảo vệ rừng và nâng cao thu nhập cho người dân trên địa bàn tỉnh Gia Lai.

Trong giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Gia Lai đã triển khai thực hiện có hiệu quả Tiểu dự án 1 Dự án 3 của Chương trình với hoạt động trọng tâm là hỗ trợ khoán bảo vệ rừng và hỗ trợ bảo vệ rừng. Tỉnh đã thực hiện hỗ trợ khoán bảo vệ gần 505.760 ha rừng (được Nhà nước giao cho các ban quản lý rừng phòng hộ; rừng đặc dụng, phòng hộ được Nhà nước giao cho Tổ chức kinh tế quản lý; rừng tự nhiên do UBND xã quản lý) cho 24.949 lượt hộ gia đình đồng bào DTTS, hộ gia đình người Kinh nghèo và 152 lượt cộng đồng dân cư đang sinh sống ổn định tại các xã khu vực II, III vùng DTTS. Bên cạnh đó, hỗ trợ bảo vệ gần 71.200 ha rừng sản xuất là rừng tự nhiên.

Việc thực hiện Tiểu dự án 1 Dự án 3 của Chương trình đã tác động tích cực đến các mặt của đời sống người dân vùng đồng bào DTTS. Góp phần tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho các hộ gia đình; tạo sự chuyển biến về nhận thức, ý thức, trách nhiệm của một bộ phận Nhân dân đối với sự nghiệp phát triển bền vững tài nguyên rừng, hạn chế tình trạng chặt phá rừng trái phép, lấn chiếm rừng; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác bảo vệ, phát triển rừng và phát triển bền vững ngành lâm nghiệp. Ngoài ra, cũng góp phần tăng độ che phủ của rừng trên địa bàn tỉnh; bảo tồn nguồn gen và duy trì đa dạng sinh học; cải thiện môi trường sinh thái, làm giảm hiệu ứng nhà kính và biến đổi khí hậu; bảo vệ đất, hạn chế sự xói mòn, sạt lở đất; giữ được nguồn nước ngầm, sinh thủy cho các hồ đập để phát triển thủy lợi, nông nghiệp,...

Phó Chủ tịch Dương Mah Tiệp cho biết, trong thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục thực hiện hỗ trợ khoán bảo vệ rừng cho các đối tượng nhận khoán; tiếp tục thực hiện hỗ trợ bảo vệ rừng sản xuất là rừng tự nhiên đã giao cho cộng đồng, hộ gia đình. Cùng với đó, tiếp tục thực hiện hỗ trợ các mô hình phát triển sản xuất, đa dạng hoá sinh kế cộng đồng, dự án phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị với các sản phẩm chủ lực của tỉnh; ưu tiên tập trung xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, hỗ trợ áp dụng kỹ thuật và quản lý chất lượng đồng bộ, nâng cao năng lực sơ chế, chế biến và phát triển thị trường…

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo tại hội nghị. (Ảnh: baochinhphu.vn)

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính biểu dương những đóng góp, ghi nhận những kết quả đã đạt được trong giai đoạn I (2021-2025) của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, các địa phương.

Về mục tiêu tổng quát trong thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh phải tích cực hơn nữa, cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Tổng Bí thư Tô Lâm để không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân vùng đồng bào DTTS và miền núi, năm sau phải cao hơn năm trước, nhiệm kỳ sau cao hơn nhiệm kỳ trước; tạo được phong trào, xu thế của người dân tự lực, tự cường thoát nghèo, làm giàu chính đáng.

Về các mục tiêu cụ thể, Thủ tướng đề nghị các cơ quan tính toán thêm nhưng phải bảo đảm tiếp cận bình đẳng về giáo dục, y tế, văn hóa, tiếp cận các nguồn lực của đất nước; tạo ra nhiều việc làm, sinh kế cho người dân; các mục tiêu phải thiết thực, cụ thể, khả thi và dễ hiểu, dễ làm, dễ kiểm tra, giám sát, đánh giá và với tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau” trong quá trình phát triển đất nước.

Cùng với đó, Thủ tướng cũng nêu rõ 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm cần tập trung triển khai thực hiện trong thời gian tới, gồm:

Thứ nhất, tiếp tục nâng cao nhận thức, xác định đầu tư cho vùng đồng bào DTTS và miền núi là đầu tư cho phát triển, không những là trách nhiệm, nghĩa vụ mà phải làm bằng cả tình cảm, trái tim, tình dân tộc, nghĩa đồng bào, sự chia sẻ, tính nhân văn cao cả, quyết tâm cao nhất.

Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tổ chức thực hiện đồng bộ của cả hệ thống chính trị, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. 

Thứ ba, cân đối, bố trí nguồn lực ưu tiên cho chương trình trong 5 năm tới, dự kiến tăng khoảng 10-15% ngân sách (khoảng 150.000-160.000 tỷ đồng, so với 137 tỷ đồng của nhiệm kỳ này); huy động nguồn lực Trung ương, địa phương và các nguồn lực hợp pháp khác; Trung ương bố trí nguồn lực và tăng cường kiểm tra, giám sát, giao địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm.

Thứ tư, có cơ chế, chính sách phát triển, tăng cường liên kết giữa các DTTS và giữa các DTTS với cộng đồng người Kinh; hình thành, liên kết các hợp tác xã, các doanh nghiệp, phát triển hộ kinh doanh thành doanh nghiệp, phát triển doanh nghiệp nhỏ thành doanh nghiệp lớn; chú trọng phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Thứ năm, xây dựng, đầu tư các dự án ứng phó biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai; xây dựng chương trình an sinh xã hội thiết thực, cụ thể, bám sát tình hình thực tế.

Thứ sáu, gắn kết giữa phát triển KT-XH và bảo đảm an ninh quốc phòng, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân, thế trận lòng dân vững chắc; phát huy uy tín, vai trò tiên phong của già làng, trưởng bản, chức sắc tôn giáo, người có uy tín. Đầu tư ngân sách cho các nhiệm vụ Đảng, Nhà nước giao.

Thứ bảy, có chính sách ưu tiên, đầu tư thực hiện các nghị quyết “bộ tứ trụ cột” của Bộ Chính trị (về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; phát triển kinh tế tư nhân; xây dựng và thực thi pháp luật; hội nhập quốc tế) và các nghị quyết sắp được Bộ Chính trị ban hành về giáo dục, y tế…

Thứ tám, giữ gìn, bảo tồn và phát huy nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, tiếng nói, chữ viết của các dân tộc, góp phần phát triển công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí, biến văn hóa thành nguồn lực, di sản thành tài sản, đồng bào được hưởng thụ văn hóa nhiều hơn.

Thứ chín, xây dựng gói tín dụng ưu tiên cho việc xóa đói giảm nghèo bền vững và làm giàu, có chính sách tài khóa ưu tiên về tiếp cận đất đai, thuế, phí, lệ phí…

Thứ mười, giám sát việc thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành và sự vào cuộc của các địa phương.